การประเมินผลกระทบความรุนแรง Consequence Analysis

การประเมินผลกระทบความรุนแรง หรือ Consequence Analysis คือ การประเมินความอันตรายโดยเจาะจงพิเศษกับความอันตราย ความรุนแรงสูง เช่น การรั่วไหลในปริมาณที่มาก จนการเกิดไฟไหม้ หรือเกิดการระเบิดจากสารเคมีหรือสารปิโตรเคมีจำพวกสารไฮโดรคาร์บอนที่ได้รั่วไหลออกมา

โดยการประเมินผลกระทบหรือความรุนแรง Consequence Analysis นั้นเป็นส่วนหนึ่งที่สำคัญในการประเมินความสี่ยงเชิงปริมาณ Quantitative Risk Analysis หรือ QRA ดังแสดงดังแผนผังข้างล่าง

ประโยชน์อื่นๆ ของการประเมินผลกระทบความรุนแรง Consequence Analysis

• พิจารณาตำแน่งของโรงงาน เครื่องจักรหรืออุปกรณ์อย่างเหมาะสม
• พิจารณาค่าออกแบบของอุปกรณ์บางอย่าง เช่น ความสูงของปลายปล่อง ปริมาณน้ำดับเพลิงที่ต้องใช้ในการควบคุมสถานการณ์
• ใช้เป็นหนึ่งเครื่องมือในการตัดสินใจในการออกแบบเครื่องจักร
• ใช้ในการชี้บ่งอันตรายหรือผลกระทบมาจากหรือต่อโรงงานข้างเคียง หรือชุมชนที่อยู่อาศัยข้างเคียง
• ใช้ในการช่วยพิจารณาหรือวางแผนเผชิญเหตุหรืออพยพเมื่อเกิดเหตุการณ์ไม่คาดฝัน
• ใช้เป็นเครื่องมือเพื่อเปรียบเทียบกับความต้องการขั้นต่ำที่ระบุไว้ตามกฏหมาย

ตัวอย่างกรณีศึกษา การประเมินผลกระทบหรือ Consequence Analysis สำหรับอุตสาหกรรมน้ำมันกับก๊าซหรือปิโตรเคมี จะเป็นการวิเคราะห์ผลกระทบหรืออันตรายต่อคน สิ่งของ หรือ สิ่งแวดล้อม ต่อหนึ่งสถานการณ์ ดังต่อไปนี้ การระเบิดจากการกระจายตัวของไอก๊าซ Vapor Cloud Explosion การระเบิดจากการเดือดของของเหลวกลายเป็นไอ Boiling Liquid Expanding Vapor Explosion การระเบิดแบบวาบไฟ Flash Fire และอื่นๆ รวมถึงการศึกษาการแพร่กระจายตัวของก๊าซ Gas Dispersion Study หรือการศึกษาผลกระทบต่อการแผ่รังสีความร้อน Thermal Radiation Study

แผนผังประเมินผลกระทบความรุนแรง Consequence Analysis Flowchart 

• เลือกเหตุการณ์ที่ต้องการจะศึกษา เช่น การรั่วไหลจากการที่ท่อหรือถังแตกหักเสียหาย
• การเลือกสมการโมเดลที่เหมาะสมกับเหตุการณ์ข้างต้น
• การเลือกสมการการศึกษาการแพร่กระจายตัวของก๊าซ ในตัวอาคารหรือนอกตัวอาคาร
• พิจารณาว่าสารที่รั่วไหลออกมานั้นเป็นสารที่ติดไฟได้ flammable fluid หรือเป็นสารก่ออันตรายด้านสุขภาพ toxic fluid หรือเป็นทั้งสองอย่าง
• เลือกสมการโมเดลเพื่อศึกษาลัษณะความรุนแรงของผลกระทบทั้งสองอย่างข้างต้น
• พิจารณาผลของการมีตัวลดหรือควบคุมอันตรายเดิมที่มีอยู๋แล้ว
• สุดท้ายคำนวณหาค่าความอันตรายหรือผลกระทบที่เหลืออยู่

การประเมินผลกระทบหรือ Consequence Analysis นั้นมีข้อพึงระวังอยู่หลายข้อ ทุกๆสมการโมเดลที่ถูกเลือกใช้ ต่างมีข้อกำหนดของตัวเองที่จำเป็นที่จะต้องรู้ เช่น

• ขนาดของรูรั่ว
• ความเข้าใจในลักษณะของที่รั่วไหลออกมา
• คุณลักษณะเฉพาะตัวทางด้านกายภาพของของเหลว เช่น จุดกลายเป็นไอ
• ความเข้าใจของสารที่ลักษณะเป็นสารผสมหรือสารที่ไม่ได้เป็นสารบริสุทธิ์
• ความเข้าใจของสภาวะของกระบวนการในขณะที่เกิดเหตุการณ์

ตัวอย่าง กรณีศึกษาผลกระทบหรือ Consequence Analysis

ตัวอย่างการคำนวนหาปริมาณสารเคมีที่รั่วไหล (Leakage Rate)

ตัวอย่างการคำนวนหาผลกระทบ (Impact Assessment)