การชี้บ่งอันตรายเบื้องต้น Hazard Identification หรือ HAZID

Hazard Identification หรือ HAZID คือ เทคนิคการชี้บ่งอันตรายเบื้องต้น เป็นเทคนิคในการหาอันตรายของโครงการหรือระบบต่างๆ ตั้งแต่เนิ่นๆ โดยประโยชน์ของ HAZID คือ การชี้บ่งอันตรายตั้งแต่ตั้งแต่เริ่มต้นความคิดที่จะมีโครงการ ก่อนเริ่มการออกแบบในเชิงลึก detailed engineering ก่อนเริ่มงานจัดซื้ออุปกรณ์ procurement งานก่อสร้าง construction หรืองานทดลองระบบ commissioning

การชี้บ่งอันตรายเบื้องต้น Hazard Identification หรือ HAZID สามารถที่จะระบุให้เห็นถึงความอันตรายร้ายแรงตั้งแต่มีความคิดเริ่มที่จะมีโครงการ สิ่งนี้จะส่งผลทำให้โครงการมีความปลอดภัยมากยิ่งขึ้น ทำให้ค่าใช้จ่ายในการก่อสร้างโครงการมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น และเป็นตัวช่วยในการตัดสินใจที่สำคัญๆต่อตัวโครงการ

ในการศึกษาการชี้บ่งอันตรายของทุกๆโครงการ ในการประชุมจำเป็นที่จะต้องประกอบไปด้วยผู้มีประสบการณ์สูงจากหลายๆแขนง เช่น วิศวกรกระบวนการ process engineer วิศวกรโครงการ project engineer วิศวกรเครื่องกล mechanical engineer วิศวกรเครื่องมือวัด instrument engineer วิศวกรไฟฟ้า electrical engineer วิศวกรวางผัง layout engineer และอื่นๆ ต้องร่วมกันให้ความเห็นในที่ประชุม ผ่านการดำเนินการประชุมโดยประธานในที่ประชุม HAZID facilitator หรือ HAZID chairman โดยที่ในการประชุมจะมีตั้งคำถามพื้นฐาน standard guidewords หรือ checklist เพื่อให้ครอบคลุมทุกๆด้าน

แผนผังการชี้บ่งอันตรายเบื้องต้น HAZID workflows

• เลือกระบบที่จะทำการศึกษา แบ่งออกเป็นระบบย่อยๆ system หรือ node
• อธิบายถึงระบบที่จะทำการศึกษา หรือความตั้งใจที่จะออกแบบของระบบนั้น
• เลือกคำถามพื้นฐาน guide word
• ระดมความคิดเห็น หาสาเหตุ ทุกความเป็นไปได้ที่จะทำให้เกิดปัญหาดังกล่าวตามคำถามพื้นฐาน guide word
• ระบุความอันตรายสูงสุดที่เป็นไปได้จากแต่ละสาเหตุ โดยไม่พิจารณาการมีอยู่ของอุปกรณ์ลดหรือจำกัดความอันตราย
• ระบุการมีอยู่เดิมของอุปกรณ์ลดหรือจำกัดความเสี่ยง
• ประเมินความเสี่ยงที่เป็นไปได้ โดยดูจากความถี่ของเหตุการณ์ที่อาจจะเกิดขึ้น likelihood โดยที่ตัวลดหรือกำจัดความเสี่ยงไม่สามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ กับ ความรุนแรงสูงสุดที่อาจเกิดขึ้นได้ severity
• นำเสนอคำแนะนำถ้าในที่ประชุมพิจราณาว่า อุปกรณ์ลดหรือจำกัดความอันตรายที่มีอยู่เดิมไม่เพียงพอ
• เริ่มกระบวนการใหม่กับคำถามพื้นฐานถัดไป
• จนครบทุกๆคำถามพื้นฐาน ถ้าไม่มีคำถามเพิ่มเติมจากผู้ร่วมประชุม จะดำเนินการแบบเดิมที่ระบบถัดไป

HAZID guide words คำถามพื้นฐานของการชี้บ่งอันตรายเบื้องต้น

ประธานในที่ประชุม HAZID Chairman จะดำเินการประชุมโดยเลือกคำถามพื้นฐานที่เหมาะสมสำหรับกระบวนการหรือระบบที่กำลังศึกษาอยู่ โดยตัวอย่างคำถามพื้นฐาน guide words เช่น

อีกชุด HAZID Guidewords ที่นิยมใช้ในอุตสากรรม Offshore Exploration and Production จะอยู่ใน ISO 17776 Petroleum and Natural Gas Industries – Offshore production installations – Guidelines for Hazard Identification and Risk Assessment

ตารางประเมินความเสี่ยง Risk Matrix

Risk Matrix คือ ตารางประเมินความเสี่ยง ที่ใช้ในการประเมินความเสี่ยงโดยวิธีกึ่งเชิงปริมาณ semi-qualitative เนื่องด้วยการประเมินความเสี่ยงด้วยแต่วิธีเชิงคุณภาพนั้นมีความยากตรงความเข้าใจ หรือบรรทัดฐานของผู้ประเมินแต่ละคนนั้นไม่เท่ากัน จึงจำเป็นต้องมีเครื่องมือกลางมาช่วยเป็นบรรทัดฐานให้ช่วยในการตัดสินใจ ซึ่งตารางประเมินความเสี่ยงมีทั้งแบบ 4 x 4 หรือ 5 x 5 หรือ 6 x 6 แล้วแต่ความละเอียดของข้อมูลที่มีหรือความละเอียดของผลลัพท์ที่ต้่องการ

โดยตารางประเมินความเสี่ยง Risk Matrix นั้นจะถูกนำมาใช้ในช่วงสุดท้ายของการชี้บ่งอันตรายโดยพิจารณาตัวแปรสองตัวคือ ความถี่ในการเกิดเหตุ probability หรือ likelihood กับ ความอันตรายของเหตุการณ์ severity ซึ่งโดยทั้วไปจะประเมินความเสี่ยงผลกระทบกับ 1) ด้านความปลอดภัยของคน safety 2) ด้านความปลอดภัยกับสิ่งแวดล้อม environment 3) ด้านค่าความเสียหายต่ออุปกรณ์หรือค่าความเสียโอกาสในการทำงานปกติ asset หรือ production loss และสุดท้าย 4) ด้านชื่อเสียง reputation หรือสังคมภายนอก social

ตัวอย่างผลลัพทธ์การชี้บ่งอันตราย ด้วยวิธี Hazard Identification (HAZID)