เครื่องมือที่ใช้ในการทำ Bowtie Analysis คือ Bowtie Diagram หรือ ไดอะแกรมรูปโบว์ซึ่งโดยปกติจะทำเฉพาะกับอันตรายกรณีที่ให้ผลกระทบสูงเท่านั้น โดยกรณีศึกษาหรือสถานการณ์อันตรายที่ว่านั้น ส่วนใหญ่นั้นจะถูกบ่งชี้ในการศึกษาอันตรายเบื้องต้น Hazard Identification หรือ HAZID ตั้งแต่เริ่มต้นโครงการ
Bowtie Diagram หรือการวิเคราะห์แบบไดอะแกรมรูปโบว์ คืออะไร
Bowtie คือ รูปภาพไดอะแกรมที่ใช้นำเสนอให้เห็นความเสี่ยงที่เรากำลังเผชิญอยู่ให้รวมอยู่ในที่ๆเดียว เพื่อให้ง่ายต่อการเข้าใจ โดยรูปร่างของไดอะแกรมนั้นจะมีลักษณะคล้ายๆ โบว์ เนคไท ที่เป็นรูปหูกระต่าย ซึ่งจะนำเสนอให้เห็นถึง ความรุนแรงของความอันตราย สาเหตุของความอันตราย และวิธีการต่างๆที่ต้องมีเพื่อลดหรือควบคุมความอันตราย การศึกษาในแนวทางนี้ ถือว่าเป็นหนึ่งในมาตรการเชิงรุกเพื่อประเมินความอันตราย
แน่นอนว่าประโยชน์ที่เห็นได้ชั้นของการวิเคราะห์แบบไดอะแกรมรูปโบว์หูกระต่าย Bowtie Analysis คือ การทำให้ทุกคนเห็นภาพโดยรวมของความอันตราย ง่ายต่อการทำความเข้าใจ
จากรูปข้างต้นด้านซ้ายมือสุดของไดอะแกรม คือ ความอันตราย ถัดไปคือ
- อุปสรรค์ หรือ Treat หรือ สาเหตุของอันตราย เช่น การทำงานที่ผิดพลาดของเครื่องมือวัดคุม ความผิดพลาดจากผู้ปฏิบัติงาน
- ชั้นควบคุม หรือ Control Barrier เป็นระบบหรือเครื่องมือป้องกันอันตรายที่มีอยู่เดิมแล้ว ซึ่งแน่นอนว่าในแต่ละชั้นควบคุมก็อาจจะทำงานผิดพลาดได้เหมือนกัน เรียกว่า ตัวแปรนั้นว่า Escalation factor
- เหตุการณ์อันตรายสูงสุด หรือ Top Event เช่น สารเคมีอันตรายรั่วไหล
- เครื่องมือควบคุมหรือลดอันตราย Recovery Measures เช่น คันปูกันรั่วไหล แผนฉุกเฉิน แผนเผชิญเหตุ เป็นต้น
- สุดท้ายคือ ผลกระทบ Consequence คือถ้าความอันตรายนั้นยังสามารถผ่านชั้นควบคุมต่างๆ ผ่านเครื่องมือลดและควบคุมมาได้ อะไรคือความอันตรายสูงสุดที่มีโอกาสเกิดขึ้นมาได้
PROcess Safety TASK 